Patron

JÓZEF RUFIN WYBICKI
(1747-1822)

• urodzony 29 września 1747 w Będominie koło Kościerzyny
• Jego ojciec, Piotr, był stronnikiem Stanisława Leszczyńskiego. Matką Wybickiego była Konstancja z Lniskich.
• Miał siedem sióstr: Mariannę, Barbarę, Elżbietę, Rozalię, Justynę, Konstancję i jeszcze jedną (cztery wstąpiły do klasztoru) oraz brata Joachima, który został księdzem.

HERB WYBICKICH – ROGALA

Na herbie rodu Wybickich, znajdują się rogi jelenia i bawoła. Herb Rogala jest w tonacji biało-czerwonej.

BĘDOMIN

• W 1753 r. wziął Wybickiego na wychowanie stryj, ksiądz Franciszek, u którego mieszkał dwa lata, a którym opiekował się do śmierci.
• W 1755 r. wstąpił do jezuickiego kolegium pod Gdańskiem, w którym spędził siedem lat.
• W wieku lat 15 został oddany do sądu grodzkiego na praktykę.
• Brał udział w elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego, nie został jednak na koronacji.
• 1767 r. na sejmiku generalnym w Grudziądzu został wybrany posłem na sejm. Zaczął się wówczas kontaktować z przyszłymi członkami konfederacji barskiej.
• Na sejmie 27 lutego, 1768 zaprotestował przeciwko planom posła rosyjskiego Nikołaja Repnina przeprowadzenia równouprawnienia dysydentów i dysunitów oraz zatwierdzenia praw kardynalnych. Miał odwagę pogrozić posłowi rosyjskiemu obnażoną szablą, jednak jego weto nie zostało zatwierdzone, sejm zawieszono, a Wybicki musiał uciekać z Warszawy.
• Przystał wkrótce do konfederacji barskiej.
• Po klęsce konfederatów zbiegł przez Gdańsk do Holandii, gdzie 10 października 1770 został studentem na Wydziale Prawa w Lejdzie.
• Po I rozbiorze Polski Wybicki wrócił do Będomina. Osiadł w folwarku, który rozbudował i unowocześnił.
• Prawdopodobnie we wrześniu 1774 ożenił się z Kunegundą Drwęską herbu Gozdawa (Kanusią), starszą od siebie o siedemnaście lat. Małżeństwo nie trwało długo. Będąc w stanie odmiennym Kunegunda zmarła 17 czerwca 1775 r. Swoje drugie małżeństwo Wybicki zawarł w 1780r. z Esterą Wierusz Kowalską.
• Od schyłku 1776 r. został zatrudniony jako sekretarz zespołu opracowującego projekt tzw. Kodeksu Zamoyskiego (odrzuconego następnie przez sejm w 1780 r.).
• Jako wybitny prawnik uczestniczył w królewskich obiadach czwartkowych.
• Dla bratanka króla, Stanisława Poniatowskiego ułożył projekt oczynszowania chłopów w jego dobrach.
• Od 1777 r. był członkiem Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych.
• Na polecenie Komisji Edukacji Narodowej wizytował szkolnictwo na Litwie, gdzie wykrył poważne nadużycia i reformował Akademię Wileńską.
• W 1781 r. osiadł w świeżo zakupionych Manieczkach, z dala od życia publicznego, gdzie wystawiał we własnym i sąsiednich dworkach, napisane przez siebie opery.
• Był cenionym mówcą i twórcą literackim. Rozpowszechniał anonimowo drobne wiersze okolicznościowe.
• Próbował pisać libretta do oper, tragedie i komedie. Duży sukces odniósł komedią obyczajową o charakterze moralizatorsko-dydaktycznym pt. Kulig – 1783 r. Najambitniejszym jego utworem dramatycznym była tragedia Zygmunt August – 1791 r.

MANIECZKI

SEJM CZTEROLETNI

• Był posłem na sejm 1784 r. i Sejm Czteroletni, w czasie którego entuzjastycznie przyjął ustawę o miastach, czemu dał wyraz w komedii politycznej Szlachcic mieszczaninem.
• Po II rozbiorze Polski, gdy Manieczki znalazły się pod zaborem pruskim w 1793 r. przeniósł się do Krobowa pod Warszawą.
• Uczestniczył w Insurekcji Kościuszkowskiej 1794 r. towarzysząc Janowi Henrykowi Dąbrowskiemu w wyprawie wielkopolskiej, przywracając administrację na wyzwalanych terenach. Podczas powstania został mianowany generałem-majorem milicji pomorskiej.
• Po upadku powstania udał się do Paryża, gdzie był działaczem i publicystą Agencji (przedstawicielstwo powstania kościuszkowego założone w 1794 r. w Paryżu).
• W roku 1797 roku współorganizował Legiony we Włoszech. Wtedy też, w dniach 16-19 VII, ułożył słowa do Pieśni Legionów Polskich we Włoszech, zwanej później Mazurkiem Dąbrowskiego.Odśpiewał ją po raz pierwszy, na melodię ludowego mazurka podlaskiego z 2. połowy XVIII w., 16 VII 1797 w Reggio, na uroczystości pożegnania generała Jana Henryka Dąbrowskiego, który 21 lipca udawał się do Mediolanu na spotkanie z Napoleonem

RĘKOPIS MAZURKA DĄBROWSKIEGO

• Do życia publicznego powrócił wezwany w 1806 r. przez Napoleona jako jego pełnomocnik na zajmowanych ziemiach polskich. Uczestniczył w powstaniu wielkopolskim w 1806 roku.
• Jako członek tymczasowej Komisji Rządzącej, odegrał znaczącą rolę przy powstaniu Księstwa Warszawskiego.
• Po 1813 r. zmienił orientację na prorosyjską.
• Był prezesem Sądu Najwyższego w latach 1817-20.
• Józef Wybicki zmarł 10. marca 1822 r. w Manieczkach koło Śremu.
• Został pochowany w Brodnicy k. Śremu, gdzie obecnie znajduje się jego pusty grób.
• W 1923 roku szczątki zostały przeniesione do Poznania do krypty przy kościele św. Wojciecha, gdzie spoczywają zasłużeni Wielkopolanie.

Krypta zasłużonych w kościele pw. św. Wojciecha w Poznaniu. Nr 3 – grób J. Wybickiego.

W 1962r. otwarto Muzeum Wybickiego w Będominie, zmienione w 1978r. na Muzeum Hymnu Narodowego.